تحلیل اثر سالخوردگی جمعیت بر پس انداز جامعه در منتخبی از کشورهای در حال توسعه (2005-1995)

چکیده در سال های اخیر، کاهش نرخ رشد جمعیت در کشورهای توسعه یافته تأثیر عمیقی بر ساختار سنی این کشورها به جای گذاشته است. کشورهای در حال توسعه نیز از این موضوع بی بهره نبوده اند. هرچند، تغییر ساختار سنی جمعیت در این کشورها نیز محسوس است ولی بحث سالخوردگی جمعیت با تأخیر بیش از یک دهه، در این کشورها رخ خواهد داد و سبب تغییر سهم گروه های مختلف سنی در جامعه خواهد شد. تحولات قابل توجه در ساختار جمعیت سبب شده تا سیاست گذاران در سطح ملی و بین المللی با چالش های جدیدی مواجه گردند. گذار از نرخ های بالای مرگ ومیر و باروری، به وضعیت عکس آن، بی شک در بلندمدت، بر نسبت جمعیت فعال و میزان پس انداز جامعه تأثیر مهمی به جای خواهد گذاشت. با توجه به اهمیتی که پس انداز به عنوان یک متغیر کلان اقتصادی در تشکیل سرمایه و رشد و توسعه ی اقتصادی دارد، در این پژوهش، با تکیه بر نظریه ی سیکل زندگی آندو و مودیگلیانی، دو مدل به تفکیک برای بررسی اثر سالخوردگی جمعیت بر پس انداز ملی و پس انداز خصوصی ارائه شده است. مدل ها به روش گشتاورهای تعمیم یافته (gmm) برای 24 کشور منتخب از بین کشورهای در حال توسعه طی دوره ی زمانی 2005- 1995 برآورد شده اند. این روش، مدل را به صورت مدل تابلویی پویا در نظر می گیرد و ابزارهایی را جهت اعتبار و بهبود تخمین ها وارد می کند. برای سنجش این ابزارها از آزمون سارگان استفاده می شود. نتایج برآورد مدل ها بیانگر آن است که سالخوردگی جمعیت تأثیر منفی و معنی داری بر نرخ پس انداز ملی و نرخ پس انداز خصوصی داشته است که از دویدگاه قابل توجیه است: نخست این که، سالخوردگان به دلیل عدم برخورداری از آینده نگری کامل احتمالاً قادر نبوده اند امکانات مورد نیاز برای روزهای غیرتولیدی خود را فراهم آورند و از این رو مجبور به مصرف درآمدها و هزینه زایی برای دیگران می شوند؛ بنابراین توانایی پس انداز کردن را از افراد شاغل و فعال می گیرند. دوم این که، ممکن است مرتباً میزان موجودی پس انداز خود را کاهش دهند که در نتیجه نسبت پس انداز فعلی آن ها به پس انداز قبلی شان بسیار ناچیز می شود. هم چنین در این پژوهش سعی شده که اثر ثروت و درآمد سرانه نیز بر پس انداز ملی و پس انداز خصوصی ارزیابی شود که نتایج، حاکی از اثر منفی ثروت و اثر مثبت درآمد سرانه بر نرخ پس انداز ملی و نرخ پس انداز خصوصی بوده است.